جیت کان دو (به چینی: 截拳道) یکی از ورزشهای رزمی سرزمین چین است که توسط بروس لی، کونگ فوکار و هنرپیشه معروف سینما پایه گذاری شد.
بیشتر تکنیکهای جیت کان دو براساس هنر رزمی وینگ چون کونگفو طراحی شدهاست، چرا که بروس لی تمرینات کلاسیک رزمی خود را در هنگ کنگ زیر نظر استاد ییپ من استاد بزرگ این سبک انجام دادهبود.
فنون وینگ چون
در جیت کان دو به شکلی تغییر یافتهاند که کاربردی تر باشند و استفاده از
سلاحهای سرد نیز در آن بسیار گستردهتر است. بسیاری از ضربات و حرکات سایر
هنرهای رزمی بهآن افزوده شدهاند، به طوریکه برخی جیت کان دو را اولین
رشته و الگوی هنرهای رزمی ترکیبی میدانند.
روش استفاده از سلاحهای سرد در جیت کان دو بر پایه هنرهای رزمی آقای
دان اینوسانتو است که بروس لی با آموزش آن و پیدا کردن اشکالات اساسی در
فنون این استاد آن را به شیوه ای با قابلیت کاربردی تبدیل و برای دفاع و حمله
تغییرات اساسی زیادی داده است، اما بروس لی اعتقاد به هنر رزمی با استقاده
از ضربات دست و پا داشت که از همین رو در گفته ای از ایشان نقل شده: اگر
انسانی با چهار دست و چهار پا به دنیا آمد می توان گفت که ضربات به شکل
پیچیده ای قابل تولید است لذا تا زمانی که اینگونه نشده فنون کاربردی و
اساسی به همین شکل خواهد بود، و بروس لی این هنر رزمی را با نام جیت کان دو و بدون پیشوند و پسوند نام گذاری کرد.
این رشته گاهی جان فان کونگ فو نیز نامیده میشود. جان فان حروف اول نام بروس لی در زبان چینی است. به همین جهت در سال ۲۰۰۴ بنیاد بروس لی نام رسمی این هنر رزمی را به جان فان جیت کان دو تغییر داد.
مراحل آموزشی
در طول دوره آموزشی لباس هنرجویان شامل شلوار سورمه ای و تی شرت سفید و شال است که رنگ شال طی این مراحل تغییر میکند.
در جیت کان دو آموزش به سه طریق از جمله مقدماتی، پیشرفته و حرفه ای
صورت میگیرد، البته اساتید دیگری آن را به دو بخش درجه ای و هنری تقسیم
کرده اند که بخش هنری بسیار سخت و طاقت فرساست و به سالها ممارست و تمرینات
سخت نیازمند است. در طول دوره درجه فنی لباس آنها شامل شلوار سورمه ای و
تی شرت سفید است و با هر درجه فنی رنگ شالبند تغییر میکند {زرد ، نارنجی ،
آبی ، سبز ، قهواه ای ، سورمه ای ، بنفش ، مشکی ، دان یک و … .
تفاوتهای جیت کان دو و وینگ چون
یکی از تغییرهای اساسی که بروس لی در سیستم چی سائو وینگ چون انجام داد، شکل ایستادن هنگام انجام چی سائو بود. در وینگ چون پاها روبروی هم و به اندازه عرض شانهها ازهم جدا میباشند، پاشنهها به طرف بیرون و زانوها
به طرف داخل قرار میگیرند. به نظر بروس لی این ایستادن باعث کندی و
سنگینی حرکت بدن بود و قسمت زیادی از بدن در معرض ضربه حریف قرار داشت،
برای همین در جیت کان دو، چی سائو با پای راست یا چپ جلو ایستاده و پاشنه
پای عقب بالا انجام میشود.
دیگر تغییر بروس لی روی فوک سائو بود که برخلاف وینگ چون تکنیکهای دست را با پشت دست، ساعد یا بند انگشتان که آنها را غیرطبیعی و موجب زخمی شدن فرد میدانست، انجام نمیداد و ضربات دست را به سبک بوکسورها اجرا میکرد.
ابداع سبک جیت کان دو
پس از سفر بروس لی از هنگ کنگ و عدم دسترسی به استاد ییپ من،
او به فکر ایجاد روشی رزمی افتاد. ایده جیت کان دو در سال ۱۹۶۵ در ذهن
بروس لی متولد شد.مبارزه با وان جک مان تأثیر بسزایی بر فلسفه مبارزه بروس
لی گذاشت. با آن که بروس حریفش را به طرز فجیعی شکست داد، اما معتقد بود که
آن مبارزه بیش تر از حد معمول طول کشیده و او نتوانستهاست آنطور که
انتظار دارد از تکنیکهای وینگ چون استفاده کند، بعلاوه او دیگر نمیتوانست
به یادگیری و تکمیل هنر رزمی وینگ چون بپردازد چون فرسخها از استادش دور بود.
او به سیستمی احتیاج داشت تا به شکوفایی هرچه بیشتر داشتههایش بپردازد.
به همین خاطر با تاکید بر «کاربردی بودن، انعطاف پذیری، سرعت و کارآمدی»
به توسعهٔ سیستم جدیدی پرداخت. او شروع به استفاده از روشهای آموزشی
متفاوتی کرد: بدنسازی برای افزایش قدرت، دویدن برای افزایش استقامت،
تمرینات کششی برای انعطاف پذیری و بسیاری از روشهای دیگر که او دائماً در
حال منطبق کردن با سیستمش بود.
لی بر آنچه که «روش بی روشی» مینامید بسیار تاکید داشت. ایدهای که
بیانگر رهایی از روشهای فرمالیته -همان سبکهای سنتی- بود. بروس لی احساس
میکرد سیستمی که او «جان فان کونگ فو»
(آموختههای بروس لی از هنرهای رزمی) نامیدهاست، محدود کنندهاست و به
همین خاطر آن را به آنچه که با نام جیت کان دو توصیفش کرد، تغییر شکل داد.
نامی که بعدها از مطرح کردن آن اظهار پشیمانی کرد چون از نام جیت کان دو
نیز ویژگیهای خاصی برداشت میشد که هر سبکی به نوبه خود ادعا میکند،
درحالیکه ایدهٔ هنر رزمی او خروج از هر گونه عوامل محدود کننده بود
بروس لی و ابداع سبک جیت کان دو
بروس,ابداع,سبک,جیت,کان,آکاایران,دسترسی,یادگیری,دیگر,ایجاد,دسترس,معتقد,معمول,متولد,یادگیر,تأثیر,تأثیر
جیتکان دو(این میراث با ارزش مرحوم بروس
لی) یکی از بحث برانگیزترین هنرهاخصوصاً در چند ساله اخیر بوده است .
امروزه افراد زیادی در سراسر دنیا بهتدریس جیتکان دو مشغول هستند و
سازمانهایی را هم تشکیل داده اند که از طریقآن در ظاهر بهگسترش جیت کان دو و
در اغلب به تجارت و مطرح کردن نام رئیس سازمان خود می پردازند . جای تاسف
است که بروس لی فرصت پیدا نکرد تا هنرخود را به صورت سازمان یافته وکلاسیک
به جهانیان عرضه کند و تنها توانست به تربیت یک نسل انگشت شمار در دهه
60میلادی بپردازد .
جیت کان دو در کشور ما حال و هوایی قدری متفاوت با
سایر نقاط جهاندارد ، عنوان سبک بروس لی خود کافی است تا تعداد بسیاری از
علاقه مندان به وی وهنرهای رزمی را جذب کند تا به این انگیزه که آنچه در
فیلم های وی دیده اند ، فرا بگیرند خود را وقف جیت کان دو کنند . در مورد
بروس لی مقالات بی شمارینوشته شده و ابعاد مختلف شخصیت وی مورد بررسی قرار
گرفته ، آنچه بیش از همه دارایارزش است آن است که وی دارای ذهنی خلاق و
خواهان آزادی بوده است ، در زمانی که سبکهای رزمی شرقی یک به یک به جامعه
آمریکا معرفی می شدند و هر کدام هم مدعی کاملترین، قویترین و بهترین بوده
اند ، جوانی سر بر آورد و دوست داران هنر های رزمی را بهدوری از تعصب تشویق
کرد ، وی جمله ای ساده و پر معنا را مطرح می سازد : « اگرسبکی کامل بود پس
چرا این همه سبک به وجود آمده اند ؟! » وی البته مورد غضب استادان بزرگ
سبک های سنتی قرار می گیرد که از گستاخی این جوان که به نوعیموقعیت
آنان
را به خطر می انداخت ، خشمگین شده بودند ، اما وی همه رزمی کارانی را که
کورکورانه از تعالیم فردی پیروی میکردند مورد نکوهش قرار میداد. و میگفت
با ذهنی باز و بدون تعصب از هر سبکی بیاموزید و در واقع هر چه خوب و دارای کارآییاست جذب کنید.
بروس
از همین طرز فکر در پرورش مهارتهای خود استفاده کرد ، وی بابزرگان بسیاری
به تمرین پرداخت و با آنها تبادل دانش نمود از آن جمله میتوان جون ری استاد
بزرگتکواندو چاک نوریس و باب وال استادان کاراته ومایک استون وجولوئیس را
نام برد. از بروس تنها راه مهارت در مبارزه ودرک کامل از آن را مبارزه با
تمام توان و البته با استفاده از لوازم ایمنی می دانسته است کهخود در واقع
مفهوم مبارزه آزاد است. بروس لی جیت کان دو را خلق کرد ولیهمیشه از اینکه
نامی برای آن در نظر گرفت پشیمان بود ، چون هم نام از قبل مشخص میکرد که چه
چیزی را باید فرا گرفت و هم جیت کان دو یک تفکر وفلسفه است که همواره
پویاست ، هر روز می توان چیز جدیدی یاد گرفت و بر داشته هاافزود ، آنچه
بروس آموزش می داد ترکیبی بود از ضربات ساده و کاربردی از ضربات پایکاراته ،
ضربات مشت بوکس ( وی بسیار تحت تاثیر محمد علی کلی بوده است ) و حتی
فنونگلاویزی که از استاد بزرگ«جن لبل» فرا گرفته بود . وی اعتقاد داشت که
راه ساده ومستقیم بهترین راه است در جلد اول کتاب وی از سری کتاب های « روش
مبارزه ی بروی لی»که به « آموزش تکنیک های دفاع از خود » می پردازد شاهد
هستیم که ضربات ساده و
کاربردی هستند و دفع حمله با یک یا دو حرکت پایان
می یابد . بروس لی جیت کان دو را خلق کرد چون نیاز به تغییر رادرک کرده
بود ، چرا که ذهن خود را آماده پذیرش مطالب جدید ساخته بود ، جیت کان
دوفلسفه یافتن و استفاده از بهترین ها برای یک رزمی کار است . آیا شما
دارای چنین توان و دانشی هستید ؟
«جرج دیلمن» استاد بزرگ هنر های رزمی نظر جالبی در موردجیت کان دو دارد :
هنر بروس لی ، هنر بروس لی بود و با بروس
لی مرد . منظورم ایناست ، که اگر او امروز راه بهتری می یافت بعضی چیزها را
عوض می کرد . اگر شما راهبهتری
برای اجرای مشت و لگد داشتید ، او آن را
امتحان می کرد و اگر واقعا بهتر بود آنرا بکار می گرفت .» این است مفهوم
جیت کان دو واقعی . جیت کان دو چیست ؟ و چه تفاوتی با سبک های دیگر رزمی
بویژه سبک های چینیدارد ؟ جیت کان دو روش ابداعیبروسلی برای مبارزه است .
هدف بروسلی پیروزی در هر مسابقه ای بود . او دو نزداستاد (ییپ من ) وینگ
چون آموخت و به یک استاد واقعی وینگ چون مبدل شد . اما بعدهابه خوبی به ضعف
ها و نواقص چیزی که آموخته بود واقف گردید . او معتقد بود که سبکشکاملاً
تدافعی ، با مبارزه هایی کاملاً غیرواقعی و قراردادی است و عنصری از تهاجم
وحمله در آن وجود ندارد . ضرباتش در فواصل خیلی نزدیک باید اجرا شود و ضعف
در تکنیکهای پا و .... دارد . به همین علت او این سبک را بدلیل نداشتن
کارایی لازم برای خودرد کرد . توجه بروس به ضربات پا آنطور که همسرش لیندا
در کتاب (( بروسلی مردی که منشناختم )) می نویسد از طریق مبارزان سرشناس
جرقه ای در او ایجاد شد . بروس نحوهاجرای ضربات پای خود را از داخل سبک های
چینی استخراج کرد و از این رو نوع ، نحوه وکارایی تکنیک های پای او متفاوت
با تکنیک های پای کاراته بوده است . بروس برای پایبلند از سبک های چینی
شمالی و برای مبارزه نزدیک از سبک های جنوبی و برای برخوردکامل از فنون سبک
هایی مثل چینا ، جو جیت سو و کشتی استفاده کرد . او با درک کردن نقاط قوت و
ضعف 27 سبک سعی کرد بهترین راه مبارزه را ابداع کند